مردم در گفتمان های تاریخ معاصر (۱۲۸۵-۱۳۵۷)

«مردم» به صورت يك دال محوري در گفتارهاي سياسيِ تاريخ معاصر حضور داشته است. حضورِ سيال اين نشانه چنان است كه در همة مكاتب و ايدئولوژي­ هاي سياسي در محوريت قرار دارد. دولت به عنوان مهم­ترين تجليِ نهاد تاريخي و جلوه ­گاه عقلانيت سياسي نيز بدون مردم از معنا تهي مي‌شود لذا مردم موقعي معنا مي‌يابد كه دولتي وجود داشته و به تبع آن ملتي شكل گرفته باشد.

تاريخ صدسالة اخیر ايران اسلامي نيز شاهد حضورِ اين دال محوري در گفتارهاي نیروهای اجتماعی در جريان تحول­ خواهي از مشروطه تا انقلاب اسلامي بوده است. مفاهيم و انگاره‌هايي كه از سپهر فرهنگي غرب وارد ايران شد، از مشروطيت به اين ­سو در تحول معنايي مردم نقش زيادي داشته و در همان حال، در تحرك سنّت براي خودیابی و بازتعريف مردم بي­ تأثير نبوده است. اين تكاپوها با شكل­ گيري و تكوين دولت و نهاد مجلس و تحقق نسبي برخي اصول مشروطيت همراه بوده است.

بر همين ­اساس، مردم در گفتارها و متون متعدد و حتي متضادي، نمايان شده كه نمايانگر چالش‌هاي نظري و عملي براي راه‌يابي به ضرورت­ ها و امكان­ هاي دوران جديد بوده است. زبان مهم­ترين بستر بازنمايي، خلق و بازتوليد آرمان‌هاي سياسي، شاهد دگرگوني‌ها و تنوع نسبي در ايدئولوژي و بيان قدرت بوده است. اما زبان پویای سیاسی با وجود تعدد و تنوع، يك بستر كلي را شکل می‌دهد؛ منظومه‌ای متکثر و در حال تحول با عنوان «زبان سياسي ايرانی» كه در گذر زمان، جريان داشته است. «مردم» در قالب اين زبان، به صور مختلف بازنمايي و پديدار شده است …

نویسنده: عیسی عبدی
چاپ اول 1401